In nomine Domini, amen.

Theobaldus, Dei gratia Leodiensis episcopus, universis Christi fidelibus ad quos presentes littere pervenerint salutem et sinceram in Domino caritatem.

Venerabiles persone abbatissa, prepositus, decanus totumque capitulum secularis ecclesie sancte Gertrudis Nivellensis, nostre diocesis, nobis intimare curarunt quod ipsa Nivellensis ecclesia olim edificata nobiliter ac vetustate temporis demolita in suis edificiis, utpote menibus et tegimento testitudinibus ac aliis necessariis defectus patitur multiplices et ruinam minatur miserabilem et dampnosam, parum aut nichil habens in bonis ad fabricam ipsius ecclesie spectantibus ex quibus premissa possent reparari, et quod ecclesia de Berghes supra Zonam , sui iuris patronatus eiusdem diocesis, in decimis, redditibus, proventibus annuis, oblationibus et obventionibus aliis plurimum habundabat, petens a nobis ut nos decimas omnes tocius parochie dicte ecclesie de Berghes tam grossas quam minutas, antiquas et novales, eidem ecclesie Nivellensis ad opus dicte fabrice ecclesie eiusdem incorporare vellemus, bonis aliis dicte ecclesie de Berghes curato eiusdem ecclesie reservatis, ad omnia episcopalia, archidiaconalia et alia quecumque iura et onera ipsius ecclesie solvenda et eciam supportanda.

Et cum dicta ecclesia de Berghes sit diffusa, parochianorum multitudinem habens copiosam, quatinus divino intuitu concedere dignaremur quod investitus seu rector dicte ecclesie de Berghes perpetuum habeat vicarium seu coadiutorem pro dicta ecclesia plenius deservienda, certa portione quindecim librarum Turonensium in bonis ipsis residuis dicte ecclesie eidem vicario seu coadiutori per nos assignata, maxime cum ad id consensus investiti nunc dicte ecclesie accedat.

Nos igitur tractatu sollempni prehabito diligentique facta inquisitione super premissis, consideratis ipsius ecclesie de Berghes facultatibus, secundum quod per dictam inquisitionem invenimus, de concilio et consensu honesti viri Henrici de Houthen, rectoris seu investiti dicte ecclesie de Berghes, super hiis coram nobis adhibitis expresse, peticioni dictorum abbatisse, prepositi, decani et capituli dicte ecclesie Nivellensis, decernentes ipsam incorporationem futurum esse iustam et rationabilem, duximus annuendum evidenti utilitate exigente, incorporantes et unientes exnunc dicte ecclesie Nivellensis ad opus dicte fabrice eiusdem decimas omnes grossas et minutas, novas et antiquas, de Herelle, de Zuecgheest, de Berghesacker, de Arghcost ac aliorum locorum parrochie de Berghes predicte que et prout ad dictam ecclesiam de Berghes spectabant, statuentesque et ordinantes quod exnunc in posterum dicta ecclesia Nivellensis decimas omnes predictas annuatim percipiat et habeat in perpetuum ad opus dicte fabrice convertendas. Et totum residuum bonorum omnium dicte ecclesie de Berghes ultra decimas predictas, utpote omnes alii census, redditus, proventus, oblationes et obventiones, quocumque nomine censeantur, quos rectores dicte ecclesie de Berghes qui erant pro tempore percipere consueverunt, ac alia quecumque iura, que de consuetudine dicte ecclesie de Berghes seu iure vel alio quovismodo seu titulo provenire consueverunt ac eciam proveniunt et provenient, ad altare dicte ecclesie de Berghes undecumque cedent et cedere debebunt ipsius ecclesie investito ad omnia episcopalia et archidiaconalia ac ipsius ecclesie iura et debita et onera solvenda et supportanda ab eodem. Qui quidem investitus presentandus et instituendus, prout moris est, curam gerat ipsius ecclesie et vicarium habeat seu coadiutorem perpetuum, sibi assistentem circa curam ipsius ecclesie exercendam, presentandum loci archidiaconia per ipsum investitum ad dictam vicariam et per ipsum archidiaconum instituendum in eadem. Cui quidem vicario seu coadiutori annuam portionem quindecim librarum Turonensium parvorum de bonis predictis dicto investito cedentibus capiendam et habendam assignamus, volentes ipsos investitum et vicarium seu coadiutorem suum bonis huiusmodi sibi superius assignatis esse contentos et nichil in dictis decimis sibi vendicare, decernentes irritum et inane, si secus a quoquam super premissis contingeret attemptare.

In cuius rei testimonium litteris presentibus sigillum nostrum duximus apponendum.

Datum et actum apud Leodium, anno Domini M° CCC° nono, sabbato post dominicam qua cantatur Misericordia Domini.

Petrus de Awans.

Vertaald door Jan Kamp onder eindredactie van Geertrui Van Synghel

Theobald, bisschop van Luik, oorkondt dat abdis, proost, deken en het gehele Sint-Gertrudiskapittel te Nijvel, gelegen in zijn bisdom, hem hebben gemeld dat de kerk van Nijvel, ooit roemrijk gebouwd, maar door de tand des tijds is vernietigd aangezien de muren, dakbedekkingen en andere noodzakelijke dingen ontbreken en een armoedige en gevaarlijke ruïne dreigt, dat ze te weinig of niets hebben in de kerkfabriek waaruit ze dat zouden kunnen herstellen en dat de kerk van Bergen op Zoom, waarvan zij het patronaatsrecht hebben, gelegen in hetzelfde bisdom, in overvloed beschikt over tienden, opbrengsten, jaarlijkse inkomsten, offergaven en andere opbrengsten. Zij hebben gevraagd of de bisschop alle tienden van de parochiekerk van Bergen op Zoom, zowel de grote als de kleine, oude als nieuwe, aan de kerk van Nijvel zou willen toevoegen ten behoeve van de Nijvelse kerkfabriek, met uitzondering van alle goederen die gereserveerd zijn voor de pastoor van de kerk van Bergen op Zoom, om alle bisschoppelijke, aartsdiakonale en andere rechten en lasten van de kerk te kunnen voldoen en ook te ondersteunen.

Omdat de kerk van Bergen op Zoom zo verspreid is en zeer veel parochianen heeft, staat de bisschop ook toe dat de priester van de kerk van Bergen op Zoom altijd een plaatsvervanger of helper heeft om de kerk vollediger te kunnen bedienen en wijst hij deze plaatsvervanger of helper een bedrag van vijftien pond Tournoois toe in de resterende ontvangsten van de kerk, voor zover dit met instemming van de huidige priester gebeurt.

Derhalve heeft Theobald, na plechtig gesprek en zorgvuldig onderzoek van het voorgaande, de mogelijkheden van de kerk van Bergen op Zoom in overweging nemende die uit het onderzoek naar voren kwamen, volgens de raad en met instemming van heer Hendrik van Houten, rector of pastoor van de kerk van Bergen op Zoom, hierover in zijn bijzijn uitdrukkelijk toegestaan, inzake het verzoek van de abdis, proost, deken en kapittel van Nijvel vastgesteld dat deze toekomstige incorporatie gerechtvaardigd en redelijk is en toegestaan vanwege de evidente dringende noodzaak. Hierbij incorporeert en verenigt hij bij de kerkfabriek van Nijvel alle grote en kleine tienden, nieuwe en oude, van Heerle, Zuidgeest, Bergsakker, Argheest en van andere plaatsen van de parochie van Bergen op Zoom die tot de kerk van Bergen op Zoom behoren. Hij bepaalt en stelt vast dat de kerk van Nijvel vanaf nu in de toekomst al deze tienden zal heffen en hebben in eeuwigheid om aan te wenden voor de kerkfabriek. En de rest van alle goederen van de kerk van Bergen op Zoom, gaand boven de voornoemde tienden, zoals alle andere cijnzen, opbrengsten, vruchten, offers en inkomsten, die de pastoors van de kerk van Bergen op Zoom gewoon waren te innen en alle andere rechten, die zij van de kerk van Bergen op Zoom kregen of zullen krijgen krachtens gewoonte of recht of een andere titel, die zullen naar het altaar van de kerk van Bergen op Zoom gaan en moeten zij afstaan aan de pastoor van de kerk voor alle bisschoppelijke en aartsdiakonale zaken en de rechten, schulden en lasten van de kerk te voldoen en te dragen door hem. De voorgedragen en aangestelde pastoor zal, zoals gewoonte is, zorg dragen voor deze kerk en een eeuwige plaatsvervanger of helper hebben, die hem helpt om de zorg voor de kerk uit te oefenen, hij zal een plaatsvervanger aan de aartsdiaken voorstellen en de aartsdiaken zal zijn plaatsvervanger daar benoemen. Voor elke plaatsvervanger of helper kent Theobald een jaarlijkse portie van vijftien pond kleine Tournoois toe uit de genoemde goederen aan de pastoor. Tevens wil Theobald dat de pastoor en zijn plaatsvervanger of helper tevreden zal zijn met de toegewezen goederen en niets van de genoemde tienden voor zichzelf zal opeisen, bepalend dat dit nietig en ijdel is, indien het door iemand over voorgaande zaken zou worden geprobeerd.

Theobald, bisschop van Luik, zegelt.

Gegeven en gedaan te Luik in 1309.

Pieter van Awans.